TRZĘSIENIE ZIEMI
Chorwacja, leżąca na styku dwóch płyt tektonicznych – adriatyckiej i euroazjatyckiej – jest obszarem wzmożonej aktywności sejsmicznej. W związku z tym często występują tu trzęsienia ziemi. W Splicie dwukrotnie odczuliśmy wstrząsy sejsmiczne. Odczuwalne drgania ziemi zaczynają się od 4 stopni w skali Richtera.
Na terenie Chorwacji występuje wiele uskoków tektonicznych, jednak na szczęście nie wszystkie są aktywne. (Poniżej mapa trzęsień ziemi w ciągu 165 lat.)
Uskok tektoniczny to struktura tektoniczna, która powstała w wyniku rozerwania mas skalnych i przemieszczenia ich wzdłuż powstałej powierzchni, zwanej powierzchnią uskoku. Uskoki mogą być widoczne na powierzchni lub ukryte w głębi. W rzeczywistości aktywnych jest bardzo niewiele uskoków, a udowodnienie ich aktywności wymaga wieloletnich badań. Podczas silnych trzęsień ziemi aktywność uskoków odbija się również na powierzchni i stają się one widoczne. Odczuwalne trzęsienie ziemi na powierzchni przy czym 4 w skali Rihtera jest znacznie odczuwalne
Dzisiejsze przemieszczenia płyt tektonicznych są na ogół znacznie mniejsze. Aktywna tektonika całego obszaru Chorwacji jest spowodowana ciągłym ruchem mikropłyty litosfery adriatyckiej (Adrija) w kierunku północnym – zauważają naukowcy. Południowa Dalmacja jest najbardziej narażoną sejsmicznie częścią Chorwacji.
Obszar Chorwacji jest umiarkowanie aktywny sejsmicznie, ponieważ Adriatyk porusza się stosunkowo wolno, a większość uskoków znajduje się w kontynentalnej części Chorwacji (Dinarydy), ale zdarzają się też w samej mikropłycie (np. Istria).
Obszar Rijeki jest częścią Płyty Adriatyckiej zbudowanej głównie z wapieni, a wzmożoną aktywność sejsmiczną powoduje uskok Kvarnerski. Południowa Dalmacja również należy do Płyty Adriatyckiej i znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie stref subdukcji płyt i jest najbardziej zagrożonym sejsmicznie obszarem Chorwacji.
Obszar okolic Zagrzebia (Medvednicy i Banoviny) ma bogatą historię geologiczną, sięgającą około 150 milionów lat wstecz. Ich główna masa skalna, która rozciąga się dalej na południowy wschód przez centralne części BiH, tzw. Centralna Dynarska Strefa Ofiolitowa, jest zbudowana ze skał skorupy oceanicznej, powstałych w wyniku zamknięcia przestrzeni oceanicznej zachodniego Neotetydy.
Wszystkie niszczycielskie trzęsienia ziemi z 2023 roku, które miały miejsce w Zagrzebiu, Petrinji i Banja Luce miały miejsce głównie w tej strefie osłabienia geologicznego. Płyty tektoniczne zderzały się na przestrzeni dziejów, a strefy kontaktu tektonicznego („szwy”) często reprezentują strefy osłabione reologicznie z licznymi uskokami.
Zarejestrowane trzęsienia ziemi w okresie od 1850 do 2015 roku. Trzęsienia ziemi o sile sześciu i więcej są zaznaczone na mapie na żółto.
Konsekwencje zamknięcia oceanu. W wyniku zamknięcia oceanu, w ówczesnym międzygórskim basenie morskim między płytą adriatycką a Eurazją, zaczęły osadzać się skały osadowe, a później, w nowym basenie, zlepieńce, piaskowce, węglanowe skały klastyczne i różne litotypy wapieni.
Po innych silnych zjawiskach kompresyjnych wydarzeniach tektonicznych na dzisiejszym obszarze Medvednicy i Banoviny oraz uformowaniu strefy kontaktów tektonicznych z płytą euroazjatycką, między innymi, osadzają się jeszcze żwiry, piaski i skały morskie. Najnowsze są osady jeziorne i lądowe jako konsekwencja silnej kompresji przestrzeni równolegle do globalnego naprężenia północ-południe, z pojawieniem się uskoków tektonicznych. Taki strukturalny układ kompresyjny na Medvednicy i Banovinie trwa do dziś i powoduje różne uskoki, pęknięcia paraklazowe, które stają się sejsmicznymi źródłami trzęsień ziemi.
Jednak nawet przy całej wiedzy o strukturze gruntu nie można przewidzieć, jaka będzie geodynamika ruchu skrzydeł uskoku w przypadku trzęsienia ziemi, ponieważ są to procesy na głębokości około 10 kilometrów. Należy wziąć pod uwagę również możliwość, że w sąsiednich krajach może dojść do trzęsienia ziemi, które wpłynie na obszary w Chorwacji. Często to możemy zauważyć podczas drgań sejsmologicznych w Bośni i Hercegowinie.
Na bieżąco trzęsienia ziemi w Chorwacji można śledzić na oficjalne stronie
POTRES HRVATSKA https://www.potresi.eu/
POTRESI U HRVATSKOJ https://www.potresi.hr/
