„Historia i Przyszłość Fontanny Bajamontuša w Splitcie”.
Zapomniane Dzieło Sztuki: Bajamontuša, Symbol Splitu.
Osoby, które odwiedziły Split miasto cesarza Dioklecjana, na pewno przespacerowały się piękną splicką Rivą (deptakiem). Zrobiły sobie zdjęcie, może nawet przy fontannie. Czy wiecie, że na miejscu tej zwykłej fontanny stała piękna monumentalna fontanna zwana Bajamontuša. Nazwa pochodzi od nazwiska burmistrza Splitu Antonio Bajamontiego?
Czas Pomników: Odnowa Wodociągu Dioklecjana.
Był on inicjatorem fontanny, jednego z symboli, wizytówek ówczesnego Splitu. Monumentalna fontanna w dosłownym tego słowa znaczeniu została wzniesiona jako pomnik odnowy wodociągu Dioklecjana. W wynikiem czego było doprowadzenia bieżącej wody do Splitu. Początek prac nad fontanną to 1880 rok. Uroczyste otwarcie fontanny miało miejsce w grudniu 1890 roku. Niestety inicjator inwestycji zmarł po 3 miesiącach od tego wydarzenia.
Symbolika Fontanny: Historia i Kultura w Wodzie.
Symboliczne znaczenie fontanny i niektóre jej figury. Górna skorupa, w której spada woda, symbolizuje dorzecze rzeki Jadro (ujęcie pitnej wody w Splicie), która tu uchodzi do morza, a dolna to Adriatyk. Delfiny i koniki morskie pływają z syrenami, trytonami i nereidami, czyli z boginiami i bożkami mórz. Maski symbolizują cztery główne wiatry na Adriatyku (bura, jugo, tramontana, maestral). Na górnej części jest czterech małych geniuszy, reprezentujących cywilizację, siłę działania, handel i rzemiosło. Herb miasta Split z pamiątkowym napisem również znajdował się na fontannie. Na samym szczycie błya umieszczona postać młodego człowieka, geniusza, który reprezentuje miłość do ojczyzny.
Monumentalna Fontanna w dużej mierze została wzniesiona dzięki dotacjom 12.000 osób prywatnych i grup społecznych. Mieszkańcy solidarnie składali się na budowę symbolicznego pomnika Splitu. Monumentalna fontanna Bajamontuša została uznana za jedną z wizytówek Splitu.
Klątwa II Wojny Światowej: Zniszczenie i Odbudowa w Marzeniach
W okresie II wojny światowej Split zajmują włoscy faszyści (1941-1943). I w tym czasie zaczyna się klątwa nad fontanną. Faszyści w niezrozumiały sposób przywłaszczają sobie fontannę. Ułatwia im to fakt, że inicjatorem fontanny był burmistrz Splitu pochodzenia włoskiego. Faszyści interpretują, że na szczycie fontanny jest Liktor. Podczas II WŚ Liktor to symbol włoskiego faszyzmu. Niestety tę interpretację kupują komuniści, oddani Ticie, późniejszemu przywódcy Jugosławii. 30 maja 1947 r. komuniści robią zamach na monumentalną fontannę. Zburzyli i doszczętnie zniszczyli ją dynamitem i młotami kowalskimi. Kilkanaście fragmentów ocalił malarz Vjekoslav Parać, z których część znajduje się w Muzeum miasta Split i które żywo świadczą o wartości artystycznej fontanny.
Walka o Przeszłość: Odbudowa Fontanny Bajamontuša
Obecnie 80% mieszkańców Splitu chce odbudowy przepięknej fontanny, która była jednym z symboli miasta. Od kilku lat trwają zaawansowane prace. Jest złożony nowy projekt fontanny. Powołany został zespół specjalistów, zarezerwowane fundusze na początek prac. I co się dzieje? Wydawać by się mogło, że można zacząć bez problemowo pracę? Projekt niestety, został zablokowany w marcu 2021 r. przez Departament Konserwatora Zabytków w Splicie. Odmówił wydania tzw. warunków specjalnych, co jest obowiązkowym krokiem do opracowania projektu głównego.
Za Plecami Bajamontiego: Walka o Tradycję i Kulturę
Koordynator odbudowy fontanny Marijan Čipčić, daje do zrozumienia, że konserwatorzy tymczasowo odrzucili projekt. Uznali, że elementów jest za mało. W wynikiem czego jest negatywna ocena można odbudowy fontanny. Čipčić kontynuuje.. ”Pod dokumentacją, projektami w 2019 roku, swoja opinię wydali naukowcy: Nenad Cambi, architekt Katja Marašović i historyk sztuki Ivan Prijatelj Pavičić. Decyzja konserwatora zabytków (2021 rok) jest sprzeczna z opinią wydaną w 2019 roku. Co ciekawe Departament Konserwacji wydał zgodę na renowację chorwackiego domu w Splicie. Zgoda została wydana na podstawie dokumentacji fotograficznej. Słynna fontanna Bajamonti spotkała się z odmową. Będziemy apelować i walczyć, aż nasza fontanna wróci na swoje miejsce”.
Nasze Marzenie: Reprodukcja Fontanny Bajamontuša Powraca!
Za czasów Antonio Bajamontiego było 31 fontann w całym Splicie. Niestety zostało tyle, że można policzyć je na palcach jednej dłoni. Unicestwić wszystko, co włoskie w Splicie, taka była idea Tity i jego zwolenników, i takie są efekty.
Wierzę, że niebawem jednak Konserwator Zabytków wyda pozytywną opinie i monumentalna Fontanna Bayamontuša wróci na swoje miejsce, chociaż to będzie tylko reprodukcja. https://youtu.be/rWSKKXM7-Ec
Przewodnik Split, Trogir, Hvar – Roman – Tłumacz przysięgły Chorwacja
Jeżeli artykuł Cię zaciekawił wydaj ocenę dla Halo Split – Polski Przewodnik Split. Roman i Monika starają się opracowywać ciekawostki dla Was. Roman Przewodnik Split zawsze turystę zabiera w podróż z uśmiechem, humorem i historią wzbogaconą o miejscowe ciekawostki.
